Układanie sekwencji rytmicznych – dostrzeganie regularności i cykliczności pór roku, miesięcy, dni tygodnia, dnia i nocy

Początek roku i związana z nim zmiana daty to świetna okazja do budowania w umysłach dzieci pojęcia czasu. Właśnie dlatego w tym okresie  w przedszkolach króluje tematyka  związana z tym zagadnieniem. 

Czas jest pojęciem abstrakcyjnym i dlatego tak trudno jest go dzieciom uzmysłowić.  Nie można go zobaczyć, ale można dostrzec jego upływ w postaci zmian pór roku, miesięcy, dni tygodnia, dnia i nocy. Tę cykliczność warto dzieciom pokazywać w sposób obrazowy, wykorzystując do tego celu freblowskie dary, i tym samym przełożyć regularność jednej reprezentacji na inną. Poniżej przedstawiam kilka propozycji do wykorzystania w pracy z dziećmi - mam nadzieję, że zainspirują one was do tworzenia własnych.

Chyba każdy, kto kiedykolwiek pracował z darami F. Froebla zna rymowankę Sylwii Kustosz ukazującą cykliczność pór roku: „Wiosna, lato, jesień, zima, nic pór roku nie zatrzyma”. Moje dzieci też ją znają, ale postanowiłam im ją zobrazować przy pomocy darów.

Cztery łuki z daru 5P, które po złączeniu ze sobą tworzą pierścień, symbolizują rok, który dzieli się na cztery pory roku. Kolory kul z daru 1.1 odpowiadają porom roku: zielona to wiosna, żółta – lato, czerwona (lub pomarańczowa) – jesień, niebieska – zima. Kolejność następowania po sobie pór roku pokazują sześciany z cyframi od 1 do 4 z daru 5P.

             

  

Chcąc utrwalić u dzieci umiejętność dostrzegania cykliczności pór roku przełożyłam ją z jednego zakresu działania na drugi.

Tu także wykorzystałam kule z daru 1.1 i sześciany z daru 5P.

Następnie poprosiłam dzieci o odtworzenie zaprezentowanej wcześniej sekwencji rytmicznej przy pomocy samych kul z daru 1.1 i nawleczenie ich na sznurek.

Uwaga! Przy tym ćwiczeniu trzeba pamiętać, że rytm pór roku należy odtworzyć co najmniej trzy razy, by można było go nazwać sekwencją rytmiczną!

          

     

Dla jeszcze lepszego zobrazowania regularności i cykliczności pór roku można gotową sekwencję rytmiczną połączyć tworząc okrąg.

Doskonałym przykładem przełożenia jednej reprezentacji na drugą jest odtworzenia kalendarza za pomocą freblowskich darów.

Na siatce geometrycznej ułożyłam sześciany z cyframi od 1 do 7, które wskazywały kolejność dni tygodnia. Dzieci wybrały kolory okrągłych płytek z daru 7 – dla każdego dnia tygodnia inny: fioletowy był poniedziałek, niebieski - wtorek, czarny – środa, zielony – czwartek, żółty – piątek, pomarańczowy – sobota, czerwony – niedziela. Zadaniem dzieci było odtworzenie kalendarza na styczeń, który rozpoczął się we wtorek i  skończy 31 dnia wypadającym w czwartek. Celem tego ćwiczenia było utrwalenie znajomości dni tygodnia i ich kolejności, a także dostrzeganie ich cykliczności.

Za pomocą darów freblowskich można równie dobrze zobrazować dzieciom rytm dobowy, czyli  regularność następowania po sobie dnia i nocy.

Na siatce geometrycznej układamy okrągłe płytki z daru 7: żółte symbolizują dzień, czarne noc. Dzięki temu ćwiczeniu dzieci dostrzegają, że poszczególne dni tygodnia oddziela od siebie noc, która też jest częścią jednego dnia (doby). Jest to ważne, bo dzieci dosłownie rozumieją pojęcie dnia jako pory, kiedy świeci słońce. Początkowo warto jednak dzieciom poszczególne dni, czyli rytmy oddzielić patyczkami z daru 8. Z czasem, gdy regularność tę wychwycą będą one już niepotrzebne.

O tym, że trzeba dzieci wspomagać w wychwytywaniu regularności przekonuje profesor E. Gruszczyk-Kolczyńska pisząc, że „pojęcia i umiejętności kształtowane w edukacji matematycznej dzieci bazują na zdolności do wychwytywania regularności i korzystania z niej.” (E. Gruszczyk – Kolczyńska, J. Kozieł „Zastosowanie darów Froebla w dziecięcej matematyce”, Lublin 2017, s.55. )