Zimowe zabawy badawcze

Kącik badawczy zawsze cieszy się wśród dzieci dużą popularnością. Nie powinno nas to dziwić, bo przecież przedszkolaki są bardzo ciekawe świata, a w tym kąciku tyle się dzieje! Możemy tam organizować niezwykłe zabawy i ćwiczenia, które przyniosą bardzo interesujące efekty. Te działania nie tylko bawią dzieci, ale również są okazją do zdobywania nowej wiedzy i umiejętności, kształtują u przedszkolaków myślenie przyczynowo-skutkowe, umiejętność wnioskowania. Poniżej znajdziecie kilka pomysłów na atrakcyjne zimowe zabawy, które z naszą małą pomocą dzieci mogą wykonać w kąciku badawczym.

Zaczarowany balon

Czego potrzebujesz? Szklana butelka (zimna, wyjęta z lodówki lub zamrażarki), balon, miska z ciepłą wodą.

Jak to zrobić? Po wyjęciu butelki z lodówki na jej szyjkę załóż balon, a potem włóż butelkę do miski z ciepłą wodą. Dzieci mogą zaobserwować jak balon „sam się nadmuchuje”.

Jakie są wnioski? W tej zabawie badamy sprężystość powietrza. Powietrze znajdujące się w zimnej butelce w wyniku ocieplenia rozpręża się i potrzebuje więcej miejsca, dlatego unosi się do góry i napływa do balonu, nadmuchując go.

Bardzo zimny lód

Czego potrzebujesz? Lód, sól, plastikowy pojemnik, młotek, torebka foliowa, termometr (ze skalą do -20°C).

Jak to zrobić? Włóż lód do torebki foliowej i pokrusz młotkiem. Wrzuć pokruszony lód do pojemnika. Sprawdźcie termometrem temperaturę lodu – powinien wskazywać 0°C. Następnie do pojemnika z lodem wsypcie sól (w proporcji 3:1) i dokładnie wymieszajcie (najlepiej zamknąć pojemnik i potrząsać). Kolejny krok to ponowny pomiar temperatury. Wkładamy do mieszanki lodu i soli termometr i obserwujemy zachowanie słupka  rtęci  - temperatura błyskawicznie się obniża (może spaść nawet do -20°C). Mieszanina lodu i soli jest bardzo zimna – dzieci mogą zaobserwować szron tworzący się na ściankach pojemnika.

Jakie są wnioski? W tej zabawie dzieci obserwują jak można zmienić temperaturę krzepnięcia lodu. Normalnie woda zamarza (krzepnie) w temperaturze 0°C i zamienia się w lód. Jeśli do lodu dodamy soli, to nie będzie on zamarzał przy temperaturze 0°C, ponieważ sól potrafi znacznie obniżyć jego temperaturę. To szczególne zjawisko jest wykorzystywane przez drogowców w czasie zimy: lód posypany solą rozpuszcza się i nie zamarza ponownie przy temperaturze 0°C, ale w znacznie niższej. Dzięki temu nasze jezdnie nie są śliskie przy małych mrozach. 

Malowanie w mleku

Czego potrzebujesz? Mleko, płaskie talerze, farby i pędzelki, patyczki higieniczne, płyn do mycia naczyń.

Jak to zrobić? Na talerze wylej mleko. Pomieszaj farby z wodą, przygotowując kolorowe roztwory. Dzieci zakraplają pędzelkami kolorową wodę i tworzą plamy na talerzu z mlekiem. Potem każde dziecko zanurza patyczek higieniczny w płynie do mycia naczyń i wkłada do talerza (nie porusza patyczkiem, jedynie wkłada go do mleka zabarwionego plamami farby). Dzieci mogą zaobserwować samoistne mieszane się kolorów. 

Jakie są wnioski? W tej zabawie badamy napięcie powierzchniowe i to jak możemy je zmieniać. Mleko ma na swojej powierzchni „cienką błonę”. Kiedy skropimy je kolorowymi farbami, to zatrzymają się one na tej błonie i stworzą kolorowe obrazy. Używając płynu do mycia naczyń możemy sprawić, że te kolorowe obrazy będą na talerzu „malować się same”: farby w mleku zaczną wirować i mieszać się ze sobą. Dlaczego? Płyn do mycia naczyń narusza „cienką błonę” na powierzchni mleka, mleko zaczyna się poruszać i przemieszczać po talerzu (detergent zmienia napięcie powierzchniowe). My widzimy to jako barwne widowisko, w czasie którego farby „same” krążą po talerzu. 

Chmura

Czego potrzebujesz? Słoiki, woda, pianka do golenia, pipeta (zakraplacz), granatowy tusz, barwnik spożywczy z wodą, woda zabarwiona bibułą.

Jak to zrobić? Nalej wodę do słoików, a na wierzch wyciśnij piankę do golenia (stwórz „chmurę”). Przygotuj trzy rodzaje płynów: tusz, barwnik spożywczy lekko rozcieńczony wodą oraz wodę zabawioną bibułą. Dziecko nabiera jeden z płynów do pipety, a potem skrapla płyn na „chmurę”. Zróbcie to z trzema płynami - każdy zakraplajcie do innego słoika, a następnie obserwujcie który z nich najszybciej przeniknie przez „chmurę” do wody. Zabawa jest efektowna, gdyż tusz przenikający do wody tworzy w niej bardzo ładne wzory.

Jakie są wnioski? Dzieci obserwują jak przez piankę przenikają różne płyny. Muszą oszacować co przeniknie szybciej, a co wolniej. Dochodzą do wniosku dlaczego tak się dzieje: to, co jest cięższe i gęstsze przenika szybciej.

Myślę, że warto podejmować z dziećmi różnorodne zabawy badawcze czy doświadczenia. Nie bójmy się, że będą one dla dzieci zbyt trudne. Nie musimy nazywać wszystkiego skomplikowanymi terminami czy pojęciami. Takie zabawy pozwalają dzieciom rozwijać myślenie przyczynowo-skutkowe, umiejętność wnioskowania czy logicznego planowania działań. Oczywiście wymaga to od nas trochę dodatkowej pracy (bo np. musimy sprawdzić daną zabawę w domu, czy na pewno się uda), ale jest to trud, który z pewnością zaprocentuje w przyszłości. 

Warto szukać inspiracji na zabawy badawcze w internecie. Zajrzyjcie na YouTube na kanał cudaczek lab3, na którym znajdują się filmiki z przeróżnymi prostymi zabawami i doświadczeniami do wykonania z dziećmi. 

Miłego eksperymentowania!