Niech po prostu się bawią - czyli jak ukierunkować swobodną zabawę dzieci w ogrodzie przedszkolnym

W otoczeniu mojego przedszkola jest wiele miejsc ciekawych pod względem przyrodniczym: parki, rzeka, skwery. Można zorganizować wycieczkę czy chociażby tylko krótki spacer, który daje przedszkolakom możliwość kontaktu z przyrodą. 

Jednym z atutów mojej placówki jest duży ogród, na którym znajduje się plac zabaw, ogród warzywny i kwiatowy. Rośnie tutaj także dużo drzew, więc można pokusić się o stwierdzenie, że posiadamy własny „przedszkolny park”. W naszym ogrodzie spędzamy dużo czasu, bawiąc się i ucząc. 

Wraz z moimi koleżankami zorganizowałyśmy na placu wiele miejsc sprzyjających rozwojowi dzieci, tak aby ich swobodna zabawa przy okazji  kształtowała ważne umiejętności i kompetencje.

Przez cały rok możemy obserwować zmiany zachodzące w przyrodzie. Jesienią zbieramy spadające liście, tworzymy z nich bukiety, prace plastyczne, lubimy usypywać z liści kopce albo po prostu wsłuchiwać się w ich szelest podczas brodzenia niczym w  złocistym morzu. O tak, takie zabawy dostarczają nam ogromną ilość sensorycznych doznań. 

Dziecięce zmysły są pobudzane na ścieżce sensorycznej, która jest wykonana z naturalnych materiałów o różnej fakturze. 

Czy jest na świecie dziecko, które nie lubi bawić się wodą? Może i jest, ale nie w naszym przedszkolu. Naszym przedszkolakom do pełni szczęścia niejednokrotnie wystarczy miska z wodą i kubeczki. 

Aby uatrakcyjnić „mokre zabawy” powstała  „przelewownia” - prosta konstrukcja z połączonych rur, rynien i lejków. Do tego zestawu dołożyliśmy stare, nieużywane garnki i miski. Podczas zabaw w „przelewowni” dzieci mają możliwość obserwowania, z jaką prędkością przemieszcza się ciecz, ile trzeba wlać kubków wody, aby zapełnić różne pojemniki. Zabawy z użyciem wody są niezwykle atrakcyjne, zawsze jest kolejka chętnych. Niejednokrotnie trzeba się nabiegać, by uzyskać oczekiwany efekt, aby przelać jak najwięcej wody z jak najmniejszymi jej stratami. Dzieci podczas takich zabaw uczą się współpracy i komunikacji.

„Ściana muzyczna” została wykonana niewielkim nakładem pieniężnym. Do jej stworzenia użyto materiałów z recyklingu - starej palety, nieużywanych już garnków, patelni, sitek czy ociekaczy na sztućce. Nasza ściana inspiruje do podejmowania muzycznych eksperymentów. Dzieci muszą pogłówkować, w jaki sposób wydobyć dźwięk, szukają w ogrodzie przedszkolnym materiałów, za pomocą których można zagrać. Każdy znaleziony patyk, łopatka do piasku czy metalowa łyżka wydobywają inne brzmienie ze starego rusztu czy patelni. 

Założenia pedagogiki freblowskiej, która przyświeca nam w codziennej pracy dydaktycznej, wskazują, że dzieci powinny eksperymentować, badać, doświadczać różnymi zmysłami otaczający nas świat, w tym krainę dźwięków. Nasza przedszkolna ściana muzyczna sprawia, że dzieci odkrywają brzmienie przedmiotów nieoczywistych, a zainspirowane swoimi doświadczeniami szukają nowych źródeł dźwięków na terenie całego placu zabaw.

Tworząc stałe kąciki aktywności dla dzieci nie zapomniałyśmy o umiejętnościach matematycznych. Przedszkolaki od zawsze liczą kasztany, porównują długości patyków czy szacują ciężar warzyw. Tym razem korzystając z promocji w popularnym dyskoncie stworzyłyśmy dla dzieci liczydła z makaronów do pływania. Takie nietypowe zastosowanie pociętych piankowych walców zainteresowało naszych wychowanków. Maluszki nazywały kolory, a średniaki i starszaki przeliczały, przesuwały krążki, porównywały ilości.   

Przedszkole freblowskie to nie tylko otwarte dzieci, wykwalifikowana kadra, to także bardzo świadomi rodzice, którzy wspomagają i inspirują naszą społeczność. W naszej placówce dzieci gotują, pieką i przygotowują niezwykłe potrawy w kuchni błotnej, która powstała z pomocą rodziców. Najbardziej twórcza, rozwijająca umiejętność planowania i organizowania pracy oraz dostarczająca wszelakich bodźców sensorycznych, to zabawa błotem czyli piaskiem, ziemią i wodą. Chwasty, trawa, kamyczki i odnalezione piórka stają się wyszukanymi przyprawami, a kreatywność dzieci, ich zaangażowanie, pomysły na sposoby podawania dań zdaje się być nieograniczona. Zabawa błotem jest najbardziej naturalną, a jednocześnie nade wszystko najbardziej uniwersalną wśród zabaw, która w jednym miejscu integruje 3-letnie maluszki z „zerówkowiczami”. Kuchnia błotna to także miejsce rozwijające motorykę małą, prawidłowy chwyt narzędzi pisarskich, kształtuje myślenie przyczynowo- skutkowe, a przede wszystkim daje radość.                                     

Na terenie naszego przedszkolnego ogrodu wydzieliłyśmy przestrzeń, którą nazywamy „freblówką”. Jest to kącik, w którym gromadzimy dary natury takie jak szyszki, kamyki, patyki, kasztany, różnego rodzaju drewienka czy korę drzew. Tutaj dzieci swobodnie manipulują zebranym materiałem przyrodniczym. Miejsce to przedszkolaki często traktują jak magazyn pełen skarbów, które wykorzystują do realizacji swoich twórczych pomysłów.

Bioróżnorodność jaka występuje w naszym ogrodzie, stwarza nam możliwość do obserwowania różnych gatunków zwierząt. Wczesnym rankiem odwiedzają nas zaprzyjaźnione wiewiórki. Zapewne dobrze im u nas, bo już kolejny sezon możemy podglądać te urocze zwierzaki, jak wesoło baraszkują, szukając żołędzi czy orzechów. Przedszkolaki mają możliwość dbać o zwierzęta. Jesienią zebrane liście wykorzystaliśmy do wymoszczenia domków dla jeży. Z pewnością w takich apartamentach naszym kolczastym przyjaciołom przyjemniej spędzało się zimę. W naszym ogrodzie pojawiły się hotele dla owadów, obok których znajdują się tablice informujące dzieci o ich mieszkańcach. Domki dla owadów znajdują się blisko kwietnej łąki oraz ogrodu warzywnego. W naszym ogrodzie znajdują się również budki lęgowe dla ptaków, domki dla nietoperzy, a w sezonie zimowym montujemy karmniki dla ptaków.

Przez cały sezon, przedszkolaki uprawiają ogród warzywny. Każda z grup ma swój kawałek ogródka. Staramy się, aby każda grupa co roku uprawiała inne warzywa, kwiaty, zioła czy krzewy owocowe. Dzieci mają możliwość obserwowania wzrostu roślin poczynając od nasionek czy cebulek aż do momentu, gdy rośliny wydają plon, czy to w postaci owoców czy też kwiatów. Zebrane uprawy wykorzystujemy podczas prac w kącikach gospodarczych. Robiliśmy min. kanapki z dodatkiem  sezonowych warzyw, kisiliśmy kapustę, tworzyliśmy kompozycje kwiatowe podczas zajęć florystycznych. 

Aranżując kolejne wolne miejsca w ogrodzie pamiętamy, by spełniały one nasze zamierzenia pedagogiczne, ukryte cele dydaktyczne, ale najważniejsza dla mnie i moich koleżanek jest radość przedszkolaków płynąca z odkrywania nowych możliwości przedszkolnego podwórka. Przyświeca nam bowiem zasada, że najbardziej efektywnie dzieci uczą się podczas zabawy.

Magdalena Gagoś

Nauczycielka Przedszkola nr 43 w Lublinie